هوش مصنوعی؛ نقطه عطف امنیت غذایی و آینده دامپزشکی، دامپروری و شیلات

به قلم: عزت‌الله مظفری معاونت رسانه ای بنیاد عدالت و کرامت کشور

وقتی فناوری به مسئله بقا گره می‌خورد

امروز دیگر هوش مصنوعی یک واژه لوکس، دانشگاهی یا صرفاً فناورانه نیست؛ بلکه به مفهومی راهبردی در تأمین امنیت، سلامت و بقا تبدیل شده است. جهان معاصر با بحران‌هایی مواجه است که پاسخ به آن‌ها از توان روش‌های سنتی خارج شده؛ از تغییرات اقلیمی و کمبود منابع آبی گرفته تا بیماری‌های نوپدید دامی، اختلال در زنجیره تأمین غذا و تهدیدهای زیستی. در چنین شرایطی، دامپزشکی، دامپروری و شیلات به‌عنوان ستون‌های اصلی امنیت غذایی، بیش از هر زمان دیگری نیازمند ورود فناوری‌های هوشمند هستند.

هوش مصنوعی؛ از ابزار کمکی تا عقل راهبردی

هوش مصنوعی تنها یک نرم‌افزار یا سامانه تحلیلی نیست؛ بلکه نوعی «عقل تصمیم‌ساز» است که می‌تواند حجم عظیمی از داده‌ها را تحلیل کند، الگوها را پیش‌بینی نماید و خطاهای انسانی را به حداقل برساند. در حوزه دامپزشکی، این فناوری قادر است بیماری‌ها را پیش از بروز علائم بالینی شناسایی کند، روند شیوع بیماری‌ها را پیش‌بینی کند و حتی نسخه‌های درمانی دقیق‌تری پیشنهاد دهد.

در دامپروری و شیلات نیز، هوش مصنوعی می‌تواند مصرف خوراک را بهینه کند، تلفات را کاهش دهد، بهره‌وری را افزایش دهد و تعادل میان تولید و منابع طبیعی را برقرار سازد. این یعنی عبور از مدیریت واکنشی به مدیریت پیش‌نگرانه.

امنیت غذایی؛ مسئله‌ای فراتر از تولید

امنیت غذایی تنها به معنای تولید بیشتر نیست؛ بلکه به معنای تولید سالم، پایدار، ایمن و قابل دسترس است. هوش مصنوعی در این مسیر نقش کلیدی دارد؛ چرا که می‌تواند زنجیره غذا را از مزرعه تا سفره رصد کند. تحلیل داده‌های تولید، حمل‌ونقل، نگهداری و توزیع، امکان شناسایی نقاط آسیب‌پذیر را فراهم می‌کند و از بروز بحران‌های ناگهانی جلوگیری می‌نماید.

در جهانی که یک بیماری دامی می‌تواند اقتصاد یک کشور را زمین‌گیر کند، هوش مصنوعی به ابزاری برای حفظ ثبات ملی تبدیل می‌شود.

پدافند غیرعامل زیستی؛ جایی که فناوری امنیت‌ساز می‌شود

یکی از ابعاد کمتر دیده‌شده اما بسیار مهم هوش مصنوعی، نقش آن در پدافند غیرعامل زیستی است. تهدیدهای زیستی، اعم از بیماری‌های واگیردار، آلودگی‌های عمدی یا اختلال در زنجیره غذا، دیگر صرفاً فرضیه نیستند؛ بلکه واقعیت‌های عصر جدیدند.

هوش مصنوعی با پایش مستمر داده‌ها، هشدار زودهنگام می‌دهد، سناریوهای بحران را شبیه‌سازی می‌کند و به تصمیم‌گیران کمک می‌کند پیش از وقوع فاجعه، اقدام کنند. این یعنی امنیت بدون سلاح، اما با داده و تحلیل.

ضرورت نگاه میان‌رشته‌ای

موفقیت هوش مصنوعی در دامپزشکی و کشاورزی بدون همکاری میان‌رشته‌ای ممکن نیست. این حوزه نیازمند هم‌افزایی میان دامپزشکان، متخصصان شیلات، مهندسان داده، برنامه‌نویسان، اقتصاددانان کشاورزی و سیاست‌گذاران است. نشست‌های ملی و علمی در این زمینه، نه یک رویداد تشریفاتی، بلکه یک ضرورت راهبردی هستند.

چنین نشست‌هایی می‌توانند زبان مشترکی میان علم، اجرا و سیاست ایجاد کنند و مسیر بومی‌سازی فناوری را هموار سازند.

چالش‌ها؛ واقع‌بینی شرط پیشرفت

البته نباید از چالش‌ها غافل شد. کمبود زیرساخت‌های داده، ضعف آموزش تخصصی، مقاومت در برابر تغییر، و نبود چارچوب‌های حقوقی و اخلاقی، از جمله موانع توسعه هوش مصنوعی در این حوزه‌هاست. اما تجربه جهانی نشان داده است که تأخیر در پذیرش فناوری، هزینه‌ای به‌مراتب سنگین‌تر از سرمایه‌گذاری اولیه دارد.

مسئله اصلی «آیا باید وارد شویم؟» نیست؛ بلکه «چگونه هوشمندانه وارد شویم؟» است.

نقش رسانه و آگاهی عمومی

رسانه‌ها در این مسیر نقش تعیین‌کننده دارند. تبیین درست کارکردهای هوش مصنوعی، پرهیز از اغراق یا هراس‌سازی، و ارتقای سواد فناورانه جامعه، از وظایف جدی رسانه‌های مسئول است. آگاهی عمومی، بستر پذیرش اجتماعی فناوری را فراهم می‌کند و تصمیم‌سازی‌های کلان را تسهیل می‌نماید.

آینده‌ای که از امروز ساخته می‌شود

هوش مصنوعی دیگر متعلق به آینده دور نیست؛ آینده‌ای است که همین حالا آغاز شده. دامپزشکی، دامپروری و شیلات اگر می‌خواهند در برابر بحران‌های پیش‌رو تاب‌آور باشند، چاره‌ای جز هم‌نشینی با فناوری‌های هوشمند ندارند. این مسیر، مسیری انتخابی نیست؛ بلکه مسیری ناگزیر است.

نشست‌های ملی و علمی در این حوزه، نشانه بلوغ فکری و عزم ملی برای عبور از مدیریت سنتی به حکمرانی هوشمند در امنیت غذایی است. آینده غذا، آینده سلامت و آینده امنیت، بیش از هر زمان دیگری به داده، تحلیل و هوش مصنوعی گره خورده است؛ و امروز، بهترین زمان برای تصمیم‌های بزرگ است.

از قلم تا جاودانگی… با شما!
انتشارات حوزه مشق با عشق به کتاب و باور به استعدادهای این مرز و بوم فعالیت می‌کند. ما به جای ساختن کتاب‌های سطحی، به خلق آثار ماندگار و حمایت از نویسندگان و شاعران عزیزمان افتخار می‌کنیم. هر نقدی که از روی خیرخواهی و سازندگی باشد، گوش جان می‌سپاریم؛و با قدرت به مسیرمان ادامه می‌دهیم.

خدمات ما شامل چاپ کتاب‌های شعر، داستان، رمان، دلنوشته، کتاب کودک، ترجمه و تبدیل پایان‌نامه به کتاب است.

انتشارات حوزه مشق؛ جایی برای رویش، قلم و جاودانگی.

09393353009

09191570936

#چاپ_داستان #چاپ_شعر #چاپ_رمان #داستان #شعر #رمان #شاعر #نویسنده #چاپ_کتاب #فردین_احمدی #حوزه_مشق #انتشارات_حوزه_مشق #نویسنده #محقق #پژوهشگر #مترجم #ایران #قلم #کتاب #ادبیات #فرهنگ #هنر