یادداشت دکتر فردین احمدی درباره مهمترین اصلاحاتی که امیرکبیر در ایران انجام داد
به نقل از تیتر یک:
۲۰ دی۱۴۰۱
سالمسازی فسادهای قاجار از کشور اصلاحات امیرکبیر اندکی پس از رسیدن وی به صدارت آغاز شد و تا پایان صدارت کوتاه وی تداوم داشت.
سالمسازی فسادهای قاجار از کشور به گزارش گروه سیاسی “تیتریک”؛ فردین احمدی، نویسنده، پژوهشگر، مدرس دانشگاه و فعال رسانه در یادداشتی اختصاصی به مناسبت سالروز شهادت امیرکبیر برای “تیتریک” نوشت:
اقدامات اصلاحی امیرکبیر در حوزه آسیبهای اجتماعی و فرهنگی در دوران صدارتش بر ایران چشمگیر بود. امکان شناخت تاريخ و پديدههای تـاريخی، سـنجش و انـدازهگيری رونـد دگرگونیهای اجتماعی، مسير و آهنگ آنها را فراهم ساخت.
پرسشهايی كه درباره دگرگونیهای اجتمـاعی مطرح میشوند، در زمره عميقترين و اساسیترين پرسشهايی هستند كـه در دانـش بـشری طـرحشدنی است؛ يعنی در پژوهش تاريخی سخن از چگونگی پيـدايی جامعـه، مـسير و چگـونگی تطور آن و در نهايت سخن از آيندهای كه در برابر انسان است. پاسخ به ايـن پرسـشهـا، شناخت ماهيت پديدههای تاريخی را ضروری میسازد.
چنان که فيليپس گفته، شـناخت تـاريخ در راستای حكمرانی امری ضروری است. امیرکبیر با دقت، هوشمندی و با بهرهگیری از تجارب سفر خود به روسیه، عثمانی و مطالعه کتابها و روزنامههای متعدد، عمق عقبماندگی ایران را در ابعاد مختلف ادراک کرد و برنامههای اصلاحی را برای نجات کشور از عقبماندگی آغاز کرد.
در خصوص انگیزههای امیرکبیر در انجام اصلاحات مهمترین عواملی را که باید در اندیشههای سیاسی و امنیتی وی مد نظر قرار داد، آگاهی عمیق او به وضعیت اسفبار جامعه آن روز ایران و همچنین فقدان امنیت و آسایش در کشور بود.
امیرکبیر با حُسن فراست دریافته بود تا زمانی که نظم و امنیت پایدار حاکم نباشد، انجام اصلاحات راه به جایی نخواهد برد، بنابراین بیشترین تلاش وی در آغاز برنامههایش، اولویت قرار دادن اصلاحات امنیتی، انتظامی، ایجاد امنیت و نظم اجتماعی در کشور بود. مهمترین اقدام امیرکبیر در فرايند توسعه علمی و صنعتی ایران و همچنین پیشرفت نیروهای امنیتی و نظامی، تاسیس دارالفنون به عنوان اولین مدرسه و به تعبیر دقیقتر دانشگاه صنعتی در ایران بود.
نا امنی، هراس و پدیده کشمکش و نزاعهای قومی و قبیلهای برای دستیابی به قدرت از مهمترين خصوصیات عصر قاجار بوده و بر اساس فقدان قوانین مدون امنیت قضایی، اجتماعی و اقتصادی هیچگاه به طور کامل محقق نمیشد.
رواج رسومات منفی، اعمال نفوذ و رشوهخواری نیز بر ناامنیها میافزود. منازعات فرقهای و کشمکشهای گروهی از آفات ساختار اجتماعی ایران به شمار می رفت. یکی از آسیبهای اجتماعی دوره قاجار، وجود پیالهفروشیها و رواج مشروبخواری در میان داشمشتیها، لاتهای تهران و سایر مناطق کشور بود که زمینهساز درگیری، عربده کشی، قتل و تعدی به مال، جان و ناموس دیگران میشد.
یکی دیگر از اقدامات امیر کبیر در این دوره، ابلاغ ممنوعیت آشکار شرب خمر و مسکرات بود که بدون بستن دکانهای مشروبفروشی و مهر کردن آلات تقطیر، خوردن آن را قدغن کرد. یکی از مهمترین مسائل در دوره صدارت امیرکبیر در عرصه امنیت داخلی و اجتماعی ایران، فتنه مذهبی و فرقهای سید علیمحمد باب بود.
امیرکبیر اگرچه با اقلیتهای دینی شیوه تسامح و مدارا را در پیش گرفت، اما با ادراک عمق خطر با پیگیری در ایران نسبت به آن شدت عمل به خرج داد، او فرق بابیه که فرقهای ساخته روسها و انگلیسیها بود را با سایر اشراف و مفسدهجویان یکی میدانست که باید قلع و قمع شوند.
بنابراین، فتوای قتل باب را از علما گرفت و در روز ۲۷ یا ۲۸ شعبان در شهر تبریز مقابل ارک دولتی، سید علیمحمد باب را پس از اعتراف به ادعای دروغش به دار آویخت و شورشهایی که در شهرهای مختلف کشور از طرف بابیها بروز کرد، سرکوب کرد و فتنهجویان را مجازات کرد.
امیرکبیر در جهت اجرای اصلاحات عدالتطلبانه خود در پی آن بود، تا ظلم و ستم را ریشهکن سازد. وی نظم، قانون و تأمين عدالت در واقع آنچه را که نظم میرزا تقی خان معروف شد، بسیار وسیع میدید. او از نظم میرزا تقی خان نوعی قانونمند کردن قدرت خودکامه و به ضابطه کشیدن هر نوع بیضابطی را میفهمید و به جد در راه آن ایستاد.
در مقابل انضباط اجتماعی امیرکبیر، هر قدرت مستقلی، حتی نفوذ و مقبولیت روحانیت نیز میتوانست منشأ نوعی بینظمی به شمار آید.
در بدو امر با کمال تامل و متانت با اصلاح برخی از محاضر شرع پرداخت و کسانی که حکم ناسخ و منسوخ یا برخلاف حقیقت صادر میکردند، به وسیله محاضر دیگر و فتوا مجتهدین معروف آنها را رسوا و با این طریقه عدهای از نااهلان را که استحقاق مداخله در شئون قضایی نداشتند، دور ساخت و افراد پرهیزگار را متصدی امور قضایی کرد.
